نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• محمدکاظم رحمان ستایش ¹
• اعظم فرجامی ²

¹ استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

² دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس قم

چکیده

از «حسن بن صالح بن حی» به عنوان یکی از بزرگان و مؤسسان فرقه «بُتریه»، از شاخه‌های شیعیان زیدی مذهب نام برده شده است. این در حالی است که مراجعه به سخنان و روایات وی نشان می‌دهد وی دارای باورهای خاص اعتقادی بوده و به همه مبانی زیدیان پایبند نبوده است. از سوی دیگر حسن بن صالح با امام صادق (ع) در ارتباط بوده و پرسش‌های فقهی او از این امام بزرگوار، سبب رواج روایات وی در منابع حدیثی متأخر امامیه شده است.
لذا به رغم همراهی وی با فرزندان زید در سال‌های پایانی عمرش، ادّعای سر سلسله بودن در فرقه بُتریه برای وی قابل تأمل است. به همین منظور و برای اثبات عدم همسانی حسن بن صالح با رهبری فرقه بتریه، به قرائن و شواهد تاریخی و نیز اقوال رجال شناسان مراجعه شده و از این رهگذر به نقد و بررسی مذهب و روایات وی در کتب امامیه پرداخته شده است.
نتیجه بررسی های انجام شده نشان می‌دهد وی، معتقد به مذهب امامیه بوده و نقدهایی که بر وی وارد شده است، به دلیل عملکرد نامناسب زیدی مذهبان چند قرن پس از وفات حسن بن صالح بوده است.

کلیدواژه‌ها

• حسن بن صالح بن حَیّ
• بتریه
• زیدیه
• تاریخ حدیث
• رجال حدیث

موضوعات

• رجال و درایة الحدیث
• فقه الحدیث