شیوه نامه ارزیابی مقالات
دوفصلنامه علمی «مطالعات قرآن و حدیث»
1- ارزیابی اولیه مقالات ارسالی توسط سردبیر / دبیر هیأت تحریریه / مدیر داخلی مجله (یک ماه)
تذکر: حتماً لازم است در کنار فایل اصلی مقاله، سه فایل ذیل نیز ارسال شود:
1- فرم تعهد نامه اخلاقی نویسندگان
2- فرم تعارض منافع نویسندگان
3- فایل مشابهت یابی مقاله در پایگاه اینترنتی سمیم نور
لازم است فرم های تعهدنامه و تعارض منافع را پیرنت گرفته و پس از تکمیل و امضاء، فایل عکس یا pdf آن را فقط از طریق سامانه ارسال کنید. ملاک نگارش نام نویسندگان، اسامی ثبت شده در فرم تعهدنامه است.
همچنین فقط فایل اصلی مقاله می بایست در نرم افزار سمیم نور مورد مشابهت یابی قرار گیرد.
2- ارزیابی دوم توسط دو نفر از اساتید داور (سه ماه)
3- مطابقت انجام اصلاحات در مقاله توسط دبیر هیأت تحریریه / مدیر داخلی مجله (یک ماه)
4- ارزیابی سوم توسط اعضای هیأت تحریریه مجله (یک ماه)
سیاست‌ها و راهنماهای داوری
نشریه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث که به صاحب امتیازی دانشگاه دانشگاه امام صادق علیه‌السلام منتشر میشود؛ متعهد به اجرای داوری دوسوپنهان (Double-Blind Peer Review) بر اساس راهنماهای کمیته بینالمللی اخلاق نشر و "توصیههای ICMJE در خصوص اجرا، گزارش، ویرایش، و نشر فعالیت های علمی در مجلات پزشکی" در روند داوری خود است. جهت مطالعه این راهنماها و سیاست‌ها به این لینک مراجعه نمایید.
استانداردهای دبیران و نویسندگان
نشریه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث که به صاحب امتیازی دانشگاه دانشگاه امام صادق علیه‌السلام منتشر میشود ؛ متعهد به اجرا و پیروی از استانداردهای بینالمللی برای دبیران بر مبنای بیانیه‌های کمیته بینالمللی اخلاق نشر است. این استانداردها برای روند انتشار و داوری نشریات طراحی شده است و همچنین نشان دهنده راهکارها و راه‌حل‌ها هنگام بروز تعارض است. جهت اطلاعات بیشتر میتوانید به این لینک مراجعه نمایید.
فرایند همترازخوانی
تصمیم به انتشار یک مقاله، منوط به ارزیابی سردبیری و همترازخوانی است. همهی مقالهها در ابتدا توسط هیئت تحریریه که از دو یا چند عضو تیم سردبیری تشکیل شده است، مورد ارزیابی قرار میگیرند. قصد اصلی از این کار، تصمیمگیری در این مورد است که چه مقالهای برای همترازخوانی ارسال شود و یا اگر مقالههایی برای همترازخوانی ارسال نمیشوند، سریعاً تکلیفشان مشخص شود.
سرمقالهها و نامهها ممکن است در این مرحله پذیرفته بشوند ولی در سایر موارد، یا مقاله رد میشود و یا برای همترازخوانی ارسال میگردد. مقالههایی که فاقد استانداردهای اولیه[1] باشند و یا با وجود مثبت بودن همترازخوانی، باز هم به چاپ نرسند (مثلا به خاطر کافی نبودن ایدههای جدید[2] و یا ابهام در سنخیت با مبحث مورد نظر[3])، ممکن است در این مرحله پذیرفته نشده و به نویسندگان آن مقالهها مرجوع شوند تا در صورت تمایل به چاپ مقالهی خود در جای دیگر، تأخیری در کارشان پیش نیاید. گاه پیش میآید که مقالهای را برای بازبینی به نویسندهاش عودت میدهند تا سردبیران بتوانند در خصوص تأیید ارسال آن مقاله برای داوری بهتر تصمیم بگیرند. از مرحلهی فرایند داوری به بعد، نویسندگان میتوانند پس از گذشت یک الی دو هفته از زمان ارائهی مقاله، منتظر اعلام تصمیم داوران باشند.
نسخهی دستنویس[4] مقالههایی که وارد فرایند داوری میشوند، توسط اعضای یک هیئت تخصصی[5] بینالمللی مورد داوری قرار میگیرند. همهی این مقالهها توسط دو یا چند نفر مورد همترازخوانی دوسویه قرار میگیرند و نظارت بر کار ایشان بر عهدهی ویراستار بخش[6] و سرویراستار مجله است. همه گونه اقدامات لازم به عمل میآید تا طی فرایند داوری هویت نویسنده مخفی بماند، ولی این دیگر بر عهدهی خود نویسندگان است که دقت کنند تا هویت خود را در جزئیات پیشچاپ[7] و یا در جای دیگر آشکار نکنند. نویسندگانی که هویت خود را در نسخهی دستنویس مقالهشان آشکار میکنند، ما را به این تلقی میرسانند که مشکلی با افشای نام خود ندارند و ازاین‌رو داوری مقالهی آنها به صورت یکسویه خواهد بود (یعنی نویسندهی مقاله از هویت داوران مطلع نخواهد شد).
هدف ما این است که پس از اتمام داوری مقاله، در عرض چهار هفته فرایند تصمیمگیری را نهایی کنیم؛ اگرچه، گاهی تأخیرهایی پیش میآید و بهتر است که نویسندگان پس از تحویل مقالهی خود، تا شش هفته صبر کنند و با دفتر مجله تماس نگیرند. تصمیم نهایی در خصوص پذیرش مقاله، بر عهده سردبیر است. روال داوری مقالههای مجله را میتوانید در اینجا ملاحظه فرمایید.
داوران مقالهها مهمترین افرادی هستند که در تبدیل مجله به عنوان مجلهای که مقالههای آن مورد همترازخوانی (با داوری دوسویه) قرار گرفته، سهم دارند؛ از این افراد مؤکداً خواسته شده است که به هیچ عنوان هویت خود را افشا نکنند.
اگر داور احساس کند که مقالهی ارائه شده فاقد صلاحیت فنی است و یا او خود قادر نیست داوری مقاله را در وقت مقرر به انجام برساند و یا آن مقاله دارای تضاد منافع است، بلافاصله باید از داوری آن امتناع کند.
همهی مقالههای دریافت شده باید محرمانه تلقی شوند؛ تمامی پیشنهادات ارسالی از سوی افراد خارج از مجله باید به تایید هیئت تحریریه برسد.
هیچکدام از داوران نباید مقالهای را که برای داوری به او تحویل داده شده است به صلاحدید خودش تحویل داور دیگری بدهد؛ از پذیرش چنین مقالهای بیدرنگ باید امتناع شود.
داوران مبنای فرایند کیفی کار تلقی میشوند و باید اطمینان حاصل کنند که مقالههای منتشرشده از کیفیت بالایی برخوردار بوده و دست اول باشند. اگر داور مطلع شود که مقالهی تحویل شده به او در انتشارات دیگری در حال داوری است، باید سردبیر را در جریان امر قرار دهد.
برای تجزیهوتحلیل مقالهها قوانین سفت و سختی وجود ندارد؛ این کار را میتوان مورد به مورد و با درنظر گرفتن ارزش، کیفیت، و اصالت مقالهی ارائهشده انجام داد.
در انجام داوریها عموماً به موارد زیر توجه میشود:
در پذیرش یا رد یک مقاله بر اساس اظهارنظر داور تصمیمگیری میشود و آنها عنصر اصلی فرایند همترازخوانی محسوب میشوند. ما از همهی داوران درخواست میشود تا مقالهی تحویلگرفته را بهطور کامل و با جزئیات مورد داوری قرار دهند و اظهارنظرهای مرتبط با داوری را بدون هیچ سوگیری اعلام کنند تا موجب رشد کیفیت مجلات شود.
راهنماییهایی برای داوران همترازخوان
نسخهی دستنویس همهی مقالهها بهصورت دوسویه مورد داوری قرار میگیرند. در نشریه، ما به این اعتقاد داریم که همترازخوانی مقالهها، اساس صیانت از کیفیت و شرافت در پژوهشهای علمی و دانشگاهی است.
شما به عنوان داور به ویراستاران (شامل ویراستار بخش و سرویراستار) مشورتهای لازم را میهید تا آنها تصمیم نهایی را (با یاری یک کمیتهی ویرایشکنندهی کل مقالههای پژوهشی و بخش عمدهای از مقالههای تحلیلی) اتخاذ کنند. ما شما را از تصمیم خود مطلع میسازیم. حتی اگر مقالهای را نپذیریم، تمایل داریم نظرات سازندهای را به نویسندهی مقاله ارائه دهیم تا شاید او را در بهبود آن مقاله یاری کنیم.
تمامی نسخههای دستنویسی که هنوز به چاپ نرسیدهاند، اسناد محرمانه محسوب میشوند. چنانچه شما از طرف ما دعوت شده باشید تا مقالهای را مورد داوری قرار دهید، لطفاً در مورد آن با همکار خود صحبت نکنید. هنگامی که شما دعوتنامهای را برای انجام همترازخوانی دریافت میکنید، بایستی فرم انجام داوری را که از سوی مجله ارسال میشود، پر کنید. شما باید تلاش کنید تا به هر دعوتنامهای که راجع به انجام همترازخوانی دریافت میکنید، پاسخ دهید. اگر احساس میکنید مقالهی موردنظر خارج از حیطهی تخصص شماست و یا وقت کافی برای داوری آن مقاله را در اختیار ندارید، بلافاصله دفتر نشریه را در جریان امر قرار دهید تا آنها بتوانند از داور دیگری دعوت به عمل بیاورند. در این مرحله میتوانید یکی از همکاران واجد شرایط خودتان را به جای خودتان معرفی کنید. ضمناً فراموش نکنید که اگر نسخهی دستنویس مقالهی نویسندهای نزد داورانی که هنوز به درخواست همترازخوانی پاسخ ندادهاند باقی مانده باشد، این امر موجب میشود نتیجهی تصمیم ما بهموقع به دست آن نویسنده نرسد.
لطفاً بخش "اهداف و چشماندازها" و "راهنمای نویسندگان" را بهدقت مطالعه نمایید. باید دقت کافی به عمل آید تا مشخص شود مقالهی تحویلشده به مجله متناسبت مجله هست یا خیر. اهداف و چشماندازهای مجله را میتوانید در فهرست راهنما و صفحات مربوط به "اطلاعات مجله" ملاحظه کنید.
ویژگی اساسی هر داوری این است که مفید و سازنده باشد و ما از داوران درخواست میکنیم که اظهارنظرهایشان را صریح و در عین حال محترمانه به اطلاع نویسنده برسانند. همترازخوانها باید ارزیابی نقادانهای را که مبتنی بر شواهد علمی باشد، در جامعترین شکل ممکن در خصوص مقاله ارائه دهند. مقتضی است که داوران، پیشنهادشان در مورد نسخهی دستنویس مقاله را جهت تصمیمگیری سرویراستار به او ارائه دهند. شما باید در گزارش خود، به پرسشهایی که مجله در فرم داوری مطرح کرده، پاسخهای مشروحی بدهید. اگر معتقد هستید که مقاله پیش از آنکه پذیرفته شود نیاز به بازبینی دارد، پس لطفاً پیشنهادهای خود را در خصوص نحوهی بهبود کیفیت مقاله ارائه دهید. به همین ترتیب، اگر احساس میکنید که مقالهای فاقد کیفیت لازم است و امیدی نیست که در حدی بهبود یابد که قابل چاپ شود، پس باید پیشنهاد رد آن مقاله را بدهید.
همچنین موارد زیر را نیز باید رعایت کنید:
«برگهی امتیازدهی داور» را فقط دبیران رؤیت میکنند و نظرات داوران را نویسندگان مقاله نیز ملاحظه میکنند. همچنین باید مشخص کنید که نسخهی دستنویس مقاله از لحاظ دستوری، نقطهگذاری و املایی نیاز به اصلاحات دارد یا نه (و این کار باید بیدرنگ انجام پذیرد).
حفظ حریم خصوصی و امانتداری
(تهیه شده بر اساس "توصیههای ICMJE در خصوص اجرا، گزارشدهی، ویرایش، و نشر فعالیتهای علمی در مجلات پزشکی")
در نشریه، نسخهی دستنویس مقالهها باید با رعایت کامل امانتداری، مورد داوری قرار گیرند. نویسندهها هنگامی که نسخهی دستنویس مقالهی خود را برای داوری ارائه میدهند، به سردبیران اعتماد کرده و نتیجهی فعالیتهای علمی و تلاشهای خلاقانهی خود را که اعتبار و شغلشان در گرو آن است، در اختیار آنان قرار میدهند. افشای جزئیات محرمانهی مقالهها در طی داوری نسخهی دستنویس آنها، ناقض حقوق نویسنده است. داوران نیز به نوبهی خود از حق امانتداری برخوردار هستند که باید از سوی سردبیر رعایت شود. اگر ادعایی نسبت به عدم صداقت یا تقلب وجود داشته باشد، امانتداری را میتوان نقض کرد و اگر غیر از این باشد، باید آن را محترم شمرد. سردبیران نباید اطلاعات مربوط به نسخهی دستنویس (شامل زمان دریافت، محتوا، وضعیت فرایند داوری، اظهارنظرهای داوران، و یا وضعیت نهایی مقاله) را به افرادی غیر از نویسندگان و داوران افشا کنند. این شامل تقاضا برای استفاده از این مطالب در روندهای قانونی هم میشود.
سردبیران باید این مسئله را برای داوران روشن کنند که نسخههای دستنویس مقالههایی که برای آنان ارسال میکنند در زمرهی مکاتبات مصونازافشا[8] و جزو داراییهای شخصی نویسنده محسوب میشوند. بنابراین داوران و اعضای هیئت تحریریه باید به حقوق نویسنده احترام گذاشته و پیش از انتشار نسخهی دستنویس، در مورد اثر نویسنده بهطور علنی صحبت نکرده و از مطالب آن به نفع شخصی بهرهبرداری نکنند. داوران مجاز نیستند که از نسخهی دستنویس مقالهها برای خود رونوشت نگه داشته و یا آن را در اختیار افراد دیگر قرار دهند، مگر این که با اجازهی سردبیر باشد. داوران پس از تحویل کار خود، باید رونوشتهای اضافی نسخههای دستنویس را یا معدوم کنند و یا تحویل دهند. دبیران نباید رونوشت نسخههای عودتدادهشده را پیش خودشان نگه دارند. اظهارنظرهای داوران نباید منتشر شده یا اینکه بدون اجازهی داور، نویسنده، و سردبیر به بیرون درز پیدا کند.
رهنمودها و نمودارهای COPE
نشریه متعهد میگردد تا در فرایند و مسائل مربوط به داوری و انتشار مقالهها پایبند رهنمودها و نمودارهای کمیتهی اخلاق نشر بوده و آنها را به کار بندد. برای کسب اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.
استانداردهای بینالمللی برای نویسندگان و سردبیران
نشریه متعهد میگردد که در طراحی و هدایت فرایند داوری و انتشار مجله و نحوهی برخورد با مسائل مرتبط با آن، از "استانداردهای بینالمللی برای نویسندگان و سردبیران" که توسط "کمیتهی اخلاق نشر" تدوین شده است، پیروی کرده و آنها را به‌کار ببندد. استانداردهای بینالمللی نویسندگان و داوران را در اینجا میتوانید ملاحظه کنید.
تضاد منافع در فرایند داوری
اگرچه ما همترازخوانی دوسویه را به کار میبندیم، با این حال دنیای امور پژوهشی گسترهی کوچکی دارد. بدین معنی که بسیاری از داوران ممکن است نویسندهای را به دلیل آشنایی با آثارش شناسایی کنند. شما یقیناً میتوانید ارزشیابی منصفانهای را در قبال مقالهای که توسط یک دوست یا رقیبش نوشته شده ارائه دهید، ولی:
اگر در خصوص تضاد منافع یا نسبت به مسائل اخلاقی مقاله نگرانی دارید، لطفاً موضوع را با ایمیل رسمی مجله به هیئت تحریریه اطلاع دهید.
[1] - Basic Standards
[2] - Novel Contribution
[3] - Relevance To The Discipline
[4] - Manuscript
[5] - Expert Panel
[6] - Section Editor
[7] - Prior Publication
[8] - Privileged Communications