بسم الله الرحمن الرحیم

خداوند متعال را شاکریم که به ما این توفیق را عنایت فرمود که مجلۀ «مطالعات قرآن و حدیث» را در حوزۀ «مباحث علوم قرآن، تفسیر و علوم حدیث» منتشر کنیم.

شایسته است که در ابتدا انگیزه و هدف از انتشار این مجله برای خوانندگان و نویسندگان مقالات علمی توضیح داده شود. قرآن، معجزۀ جاوید پیامبر اعظم اسلام(ص) همواره در طول تاریخ پس از نزول، الهام‌‌بخش انسان‌‌ها بوده است. رمز جاودانگی کتاب الهی در قابلیت بازخوانی و تفسیر مجدد در هر زمان است؛ چراکه «لاتبلی عجائبه و لا تنتهی غرائبه» زیبایی‌‌های آن کهنه نمی‌‌شود و شگفتی‌‌های آن پایان نمی‌‌پذیرد.

فرهیختگان مسلمان باید از این ظرفیت پایان‌‌ناپذیر با تفکر و تدبر در قرآن بهره بگیرند و با استفاده از روش‌‌های متقن فهم و تدبر در قرآن و آگاهی از دانش‌‌های روز، پرسش‌‌ها و نیازهای عصر خود را به قرآن عرضه و از آن پاسخ بگیرند تا از آثار مبارک آن بهره‌‌مند شوند. از این روی، هر چه مطالعات قرآنی افزون‌‌تر شود، جامعۀ بشری بهتر می‌‌تواند از هدایت‌‌های الهی در قرآن استفاده کند.

اکنون با گسترش روزافزون علوم بشری روبه‌‌رو هستیم؛ به ویژه در قلمرو علوم انسانی که پایه و اساس آن در چند قرن گذشته بر جدایی از ارزش‌‌ها، اخلاق و آموزه‌‌های دینی بنا نهاده شده و در نتیجه، انسان‌‌های بسیاری را دچار اضطراب، پوچی و سردرگمی بیشتر ساخته است، ضرورت بازگشت به آموزه‌‌های دینی، به ویژه اسلام، بیش از گذشته احساس می‌‌شود. در میان متون دینی هیچ سندی در حد اعتبار و اهمیت کتاب خدا، قرآن کریم، در اختیار بشر قرار ندارد و باید این سند معتبر را که افتخار مسلمانان است، موضوع مطالعات همه‌‌جانبه قرار داد و به جهانیان معرفی کرد.

مهم‌‌ترین رسالت دانشگاه امام صادق(ع) آموزش و تبلیغ اسلام است. بهترین راهکار برای تبلیغ اسلام، طرح پرسش‌‌ها و نیازمندی‌‌های عصر امروز در برابر قرآن و استنطاق آن است. هدف از انتشار این مجله پاسخ‌‌گویی به این نیاز است. امید آنکه دانشمندان حوزۀ علوم قرآنی و حدیث و نیز صاحب‌‌نظران عرصة مطالعات علم و دین ما را در این راستا یاری و با ارسال مقالات علمی و ارزشمند خود مدد رسانند.

برای آشنایی بیشتر نویسندگان محترم مقالات و خوانندگان عزیز این مجله، برخی از اولویت‌‌های پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع) و دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد را در زمینۀ علوم قرآنی و حدیث مطرح می‌‌کنم:

اولویت اول پژوهشی دانشگاه، پژوهش‌‌های فرامعرفتی و میان‌‌رشته‌‌ای علوم اسلامی و سایر علوم است.

این اولویت در سه بند توضیح داده شده:

 

یک. مطالعه و بررسی در مورد موضوعات میان‌‌رشته‌‌ای علوم اسلامی، علوم اجتماعی و انسانی؛

دو. نقد مبانی، جهت‌‌گیری‌‌ها و یافته‌‌های علوم متعارف بر اساس اصول و معارف اسلامی؛

سه. گسترش مرزهای علوم اسلامی با بهره‌‌گیری از امکاناتی که علوم متعارف (نظریه‌‌ها، روش‌‌ها و...) فراهم می‌‌کند.

در این اولویت، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد اولویت گرایش علوم قرآن و حدیث را بدین گونه اعلام کرده است:

1. فهم و درک معانی قرآن کریم با عنایت به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای (زبان‌‌شناسی، معناشناسی و مردم‌‌شناسی)؛

2. فقه‌‌الحدیث، با عنایت به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای معناشناسی؛

3. روش‌‌شناسی تفسیر به ویژه در حوزۀ تفسیر معاصر.

اولویت دوم پژوهشی دانشگاه پاسخ‌‌گویی به شبهاتی است که در مورد فرهنگ و معارف اسلامی و انقلاب اسلامی مطرح می‌‌شود.

طراحی چارچوب‌‌های نظری، الگوها و روش‌‌های مناسب تبلیغی برای صیانت و ترویج اسلام و انقلاب اسلامی.

در ذیل این اولویت، دانشکده الهیات، اولویت گرایش علوم قرآن و حدیث را در دو بند اعلام کرده است:

یک. تفسیر قرآن کریم با عنایت به نیازهای عصر حاضر و توسعۀ روش‌‌ها؛

دو. تاریخ مصحف شریف و قرائات آن با تکیه بر حوزۀ ایران و تشیع.

ضمناً محورهای مصوب پژوهشی گروه علوم قرآن و حدیث که بر مبنای اهداف کلان پژوهشی دانشگاه و در راستای اولویت‌‌های پژوهشی تدوین ‌‌شده، به قرار ذیل است:

1. در حیطۀ تفسیر و معانی قرآن کریم:

- معانی قرآن کریم، با عنایت به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای (زبان‌‌شناسی، معناشناسی و مردم‌‌شناسی)؛

- تفسیر قرآن کریم، با عنایت خاص به نیازهای عصر حاضر و توسعۀ روش‌‌ها؛

- ترجمۀ قرآن کریم و کوشش برای دستیابی به مبانی علمی نقد و ارزیابی آن.

2. در حیطۀ قرآن‌‌شناسی و تفسیرپژوهی:

- روش‌‌شناسی تفسیر، به ویژه در حوزۀ تفسیر معاصر؛

- تاریخ مصحف شریف و قرائات با تکیه بر حوزۀ ایران و تشیع؛

- کتاب‌‌شناسی تاریخی و تحلیلی در حوزۀ قرآن‌‌شناسی و تفسیر.

3. در حیطۀ حدیث و حدیث‌‌شناسی:

- فقه‌‌الحدیث، با عنایت به مباحث میان‌‌رشته‌‌ای معناشناسی؛

- توسعۀ روش‌‌های نقد حدیث، با عنایت خاص به نقد متن‌‌محور؛

- تاریخ تدوین و سبک‌‌های تدوین در حدیث.

4. در حیطۀ مطالعات میان‌‌رشته‌‌ای بر مبنای قرآن و حدیث.

افزون بر همکاری با گروه‌‌ها و دانشکده‌‌های دیگر فعال در دانشگاه امام صادق(ع) مطالعه در مورد مباحث علوم تربیتی، جامعه‌‌شناسی، زیبایی‌‌شناسی و هنر و رابطۀ علم و دین با استفاده از قرآن و حدیث نیز از محورهای پژوهشی گروه است.

از خدای تبارک و تعالی می‌‌خواهیم ما و شما را به خدمت علمی در این زمینه توفیق مرحمت فرماید.

 

دکتر مهدی ایزدی

سردبیر دوفصلنامه علمی مطالعات قرآن و حدیث