نویسندگان

• رضا اکبری ¹
• محمد حسن شیرزاد ²
• محمد حسین شیرزاد ²

¹ دانشیار گروه فلسفه اسلامی دانشگاه امام صادق(ع)

² دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

شهید سید محمد باقر صدر از معدود اندیشمندانی شمرده می‌شود که در زمینه تفسیر موضوعی قرآن کریم اقدام به نظریه‌پردازی نموده است. مفهومِ محوری در نظریه ایشان «استنطاق» است که به معنای ارائه پرسش‌های جدید به قرآن جهت اخذ پاسخ‌های مناسب از آن می‌باشد. عدم توضیح مبسوط این نظریه توسط ایشان از سویی و کارآمدی فراوان آن از سوی دیگر بسط این نظریه را ضروری می‌سازد. وجود «الگوی گفتگو» در نظریه هرمنوتیک فلسفی گادامر که دارای همسانی الگویی با نظریه شهید صدر است، زمینه را فراهم می‌آورد که با استفاده از «روش مطالعه تطبیقی نامتوازن» دست به بازخوانی نظریه شهید صدر زده و آن را در قالب نظریه‌ای بسط یافته ارائه نمود.
از رهگذر این مطالعه تطبیقی، پی‌جویی مؤلفه‌هایی همچون گفتگوی معرفتی مفسّر و قرآن، لایه‌های گوناگون معنای قرآن، لایه‌های مختلف فهم مفسّران، پرسش‌سازی‌های مبتنی بر نیازهای عصری و پاسخ‌یابی‌های متناسب با این نیازها در نظریه شهید صدر ممکن می‌گردد. این پژوهش علاوه بر روشن ساختن ابعاد نظریه شهید صدر، اهمیت پرداختن به تفسیر موضوعی در کنار تفسیر ترتیبی را نیز معلوم می‌دارد.

کلیدواژه‌ها

• تفسیر موضوعی
• هرمنوتیک فلسفی
• شهید صدر
• گادامر
• استنطاق