تحلیل وظایف دولت در قبال مسئله عدالت از منظر قرآن و حدیث ‏

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

دولت به‌عنوان یک نهاد سیاست‌گذار نقش بسیار بارزی در تحقق اهداف اقتصادی دارد. در هنگام سیاست‌گذاری ره‌یافت‌های متعددی توسط دولت‌ها مبنای حرکت قرار می‌گیرد .اما دولت اسلامی لازم است ره‌یافت مبتنی بر عدالت را درحرکت خود مدنظر قرار دهد. عدم لحاظ عنصر عدالت دولت را در دستیابی به اهداف والای حکومت دچار مشکل می‌کند.ولی سؤال اساسی آن است که وظایف دولت اسلامی در قبال مسئله عدالت چگونه است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در حیطه آیات، روایات و نهج‌البلاغه نشان می دهد دولت‌ها وظیفه‌ دارند، درقلمرو و اختیارات‌ خویش‌، زمینة‌ تکامل‌ و توازن‌ اجتماعی‌ و دستیابی‌ عادلانة‌ هر کس‌ به‌ حق‌ و حقوقش‌ را فراهم‌ سازند. دولت اسلامی اختیارات وسیعی برای اجرای عدالت اقتصادی دارد. تنها اعتقاد راسخ بر اجرای عدالت اقتصادی لازم است تا دولت با استفاده از ابزارهای وسیعی که در اختیار دارد در اجرای عدالت اقتصادی موفق شود. رعایت حقوق متقابل بین حاکمیت و مردم، زمینه‌ساز عدالت بین آن‌ها است.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
آقا نظری، حسن (1384)، عدالت اقتصادی از نظر افلاطون، ارسطو و اسلام، تهران: سروش.
الآمدی التمیمی، عبدالواحد (1360)، غررالحکم و دررالکلم، تحقیق میرسیدجلال‏الدین محدث الارموی، تهران: جامعه علمی.
ابن سینا (1362)، الاًّشارات و التنبیهات، تهران: دفتر نشر کتاب.
افلاطون (بی‌تا)، جمهور، ترجمه فؤاد روحانی، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
باقری، علی (1376)، مبانی عدالت اقتصادی در اسلام و سایر مکاتب، قم: دانشگاه مفید.
بهاری، محمدرضا (1378)، «اخلاق ‎و آزادی‎ در پرتو عدالت اخلاقی»، کتاب نقد، شماره30.
جمشیدى، محمدحسین (1386)، نظریه عدالت از دیدگاه فارابى، امام خمینى و شهید صدر، تهران: پژوهشکده‏ امام ‏خمینى.
جهانیان، ناصر (1389)، «نظریه جامع عدالت»، فصلنامه فلسفه دین، شماره6.
حر عاملی، محمدبن حسن (1403)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة بیروت: دارالعلم.
حکیمی، محمدرضا (1387)، الحیاة، مترجم احمد آرام، قم: انتشارات دلیل ما.
حکیمی، محمدرضا (1376)، «تعریف عدالت از زبان امام صادق(ع)»، نقد و نظر، سال3، شماره3.
دادگر یدالله (1377)، «تحلیلی بر علمی نبودن اقتصاد اسلامی از نظر آیة الله صدر»، نامه مفید، قم، ش13.
رستمی، محمد زمان (1385)، «عدالت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی»، فصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره 4.
سبحانی، حسن؛ رضوی، سید محمد (1383)، «استخراج اصول حاکم بر ایده عدالت در آرا امام خمینی»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 65.
سلطانی رنانی، مهدی (1384)، «موانع اقتصادی عدالت و امنیت از منظر امام علی»، فصلنامه کوثر، شمارۀ 64.
سید رضی (1363)، نهج البلاغه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
عیسى العاملی، یاسین (1413)، الاصطلاحات الفقهیه فى الوسائل العملیه، بیروت: دارالبلاغه.
فارابى، ابونصر محمد (1961م)، فصول المدنى، تحقیق م.دنلوپ، کمبریج: بیستو.
قنبری، بخشعلی (1393)، «عدالت به منزله مقام عرفانی در نهج البلاغه»، فصلنامه عرفان اسلامی، شماره 42.
کلینی، یعقوب (1365ش)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
لشگری، علیرضا (1381)، «حق، عدالت و جامعه»، فصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره12.
مجلسی، محمدباقر (1403ق)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، الطبعة ‌الثانی.
محدث نوری (1408)، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل‌ البیت.