‏«نظام سازی» در نگاه تفسیری آیت الله خامنه ای (مدظلّه)‏

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 داشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

چکیده

این نوشتار، جستاری است درباره «نظامسازی» در اندیشه تفسیری رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتالله خامنهای، که یکی از ارکان و مبانی عملی «دکترین انتظار» در دیدگاه ایشان است. در نگاه تفسیری آیتالله خامنهای، روش انبیا در تحقق هدف دین، موعظه و منبر یا ارائه مکتب فکری و فلسفی نیست، چراکه آنها روش تربیت فردی است و نمیتواند با هدف انبیا که تربیت همه بشریت است، تناسب داشته باشد. رهبرمعظم انقلاب، با استفاده از نگاه کلاننگر به تفسیر که حاصل نگرش اجتماعی و تمدنی به قرآن کریم است، روش انبیا را، ایجاد محیط مناسب پرورش انسان‌ها میدانند که میتواند به‌صورت کلان، بشریت را تربیت و هدف دین را محقق سازد. این محیط با ایجاد بسترها، نظامها، نهادها، سازوکارها و قوانین و مقررات لازم در عرصههای کلان جامعه فراهم میشود. فرایندی که این محیط را در این عرصهها ایجاد میکند، «نظامسازی» است. آیه 25 سوره حدید و آیه 157 سوره اعراف در تفسیر رهبر معظم انقلاب شاهدی بر نظریه است. و نیز آیاتی از سوره حج که اقامه نماز، پرداخت زکات، امربه‌معروف و نهی از منکر را از امور نظامساز معرفی میکنند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهجالبلاغة (1412ق)، تحقیق عبده، بیروت: دار الذخائر.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق)‏ ، المحکم و المحیط الأعظم، تحقیق هنداوى، عبدالحمید، بیروت: دار الکتب العلمیة
ابن فارس، احمد بن فارس‏ (1404ق)، معجم مقاییس اللغه‏، تحقیق: هارون، عبدالسلام محمد، قم: کتب الاعلام الاسلامی‏
ابن منظور، محمد بن مکرم‏ (1414ق)، لسان العرب، تحقیق میر دامادى، جمال الدین، بیروت: دار صادر
بحرانى، سید هاشم (1416ق) ، البرهان فى تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت.
بستانى، فواد افرام ‏(1375ش) ، فرهنگ ابجدی‏، تهران: انتشارات اسلامی.
جمعی از پژوهشگران (1393ش)، مروری بر مبانی، روش و قواعد تفسیری حضرت آیتالله خامنهای، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به موسسه پژوهشهای فرهنگی انقلاب اسلامی.
چالزوست چرچمن (1369ش)، نظریه سیستمها، ترجمه رشید اصلانی، تهران: نشر مرکزمدیریت دولتی.
حسینی زبیدی، محمد مرتضى ‏(1414ق)‏، تاج العروس‏ ، تحقیق شیرى، بیروت: دار الفکر.
حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران (1387ش)؛ فرهنگ معاصر انگلیسی فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
خامنهای، سیدعلی (1392ش)، انسان 250 ساله، تهران: موسسه فرهنگی ایمان جهادی.
خامنهای، سیدعلی (مرداد 1394ش) ، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، تهران: موسسه فرهنگی ایمان جهادی.
خامنهای، سیدعلی (تیر 1394ش)، ولایت و حکومت، تهران: موسسه فرهنگی ایمان جهادی.
خامنهای، سیدعلی، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای،  KHAMENEI.IR
دهخدا، علیاکبر (1377ش)، لغت نامه (فرهنگ) دهخدا، تهران: دانشگاه تهران
راغب اصفهانى حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودى، بیروت: دارالعلم الدار الشامیه
رضاییان، علی (1375ش)؛ تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم، تهران: سمت.
زورق، محمدحسن (1386ش)؛ ارتباطات و آگاهی (مفاهیم، مبانی و روش‌ها)، تهران: انتشارات دانشکده صدا و سیما.
عروسى حویزى، عبد على بن جمعه (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، تحقیق: سید هاشم رسولى محلاتى، قم: انتشارات اسماعیلیان
فیروز آبادى، محمد بن یعقوب‏ (1415ق)‏، القاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیه
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق‏ (1407ق)‏، الکافی، تحقیق غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، قم: دار الکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقر(1403ق)، بحار الأنوار تحقیق: غفارى، على اکبر بیروت: مؤسسة الوفاء.
مصطفوی، حسن (1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
معین، محمد (1364ش)، فرهنگ فارسی معین، تهران: امیر کبیر.
مکارم شیرازى، ناصر (1373ش)، ترجمه قرآن، قم: دار القرآن الکریم.
مؤدب، سید رضا (1390ش)، مبانی تفسیر قرآن، قم: دانشگاه قم.
مؤدب، سید رضا (1393ش)، روشهای تفسیر قرآن، قم: سمت.
ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺍﺻﻔﻬﺎﻧﻲ، ﻣﺤﻤّﺪ ﺗﻘﻲ (1421ق)، ﻣﻜﻴﺎﻝ ﺍﻟﻤﻜﺎﺭﻡ، تحقیق: السید علی عاشور، بیروت:  مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.