بررسی دیدگاه اندیشمندان اسلامی درباره تغنی در قرائت قرآن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی خمین

چکیده

«تغنی به قرآن» از جمله مسائل مورد اختلاف بین اندیشمندان اسلامی است، از جمله عوامل اختلاف در مورد «تغنی به قرآن»، اجمال در تعریف «غناء» است که نتیجه آن اختلاف در حکم شده است، اگر اندیشمندان اسلامی ابتدا به‌صورت شفاف، موضوع و محدوده غنا را مشخص می­نمودند، اختلاف بسیار اندک می‌شد. با توجه اهمیت این مسئله و نیز مورد ابتلا بودن آن، تلاش می‌شود در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی ابتدا مفهوم «غنا» مورد بررسی قرار گیرد، سپس دیدگاه اندیشمندان اسلامی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. دو دیدگاه عمده در مورد تغنی به قرآن وجود دارد، قائلان به حرمت برای اثبات دیدگاه خود به آیات، روایات، ادله عقلی و اجماع استناد کرده‌اند که این ادله مخدوش‌اند و نهایت چیزی که با این ادله اثبات می‌شود حرمت فی‌الجمله تغنی به قرآن است و برای حرمت تغنی به قرآن به‌صورت مطلق کافی نیستند. قائلان به جواز تغنی به قرآن نیز به ادله قرآنی، روایی و عقلی استناد کرده‌اند. با این ادلّه می‌توان جواز فی‌الجمله «تغنی به قرآن» را اثبات کرد. نتیجه حاصل شده از این پژوهش آن است که تغنی به معنای مطلق آواز خواندن در قرآن کریم به‌صورت فی‌الجمله جایز است و ادله عقلی و نقلی مؤید این نظر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کتاب‌نامه:
قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (1404ق)، شرح نهج البلاغه، قم: مکتبة آیة الله مرعشی نجفی.
ابن اثیر، مبارک بن محمد الجزری (۱۳۶۷ش)، النهایه، به کوشش محمود محمد و طاهر احمد، قم: اسماعیلیان.
ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1378ق)، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران: انتشارات جهان.
ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1403ق)، معانی الاخبار، به کوشش غفاری، قم: انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی.
ابن حزم، علی بن احمد (1987م)، رسائل ابن حزم، الغناء الملهی، تحقیق احسان عباسی، بیروت: موسسه العربیه.
ابن خلدون (1417ق)، تاریخ ابن خلدون، به کوشش محمد اسکندرانی، بیروت: دارالفکر.
ابن عابدین، محمد امین(1412ق)، رد المحتار علی الدر المختار، بیروت: دار الفکر.
ابن فارس(1404ق)، معجم مقاییس اللغه، قم: انتشارات اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
ابن قیم جوزیه، محمد (1407ق)، زادالمعاد، به کوشش شعیب ارنؤوط و عبدالقادر ارنؤوط، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن ماجه، محمد بن یزید قزوینی (بی تا)، سنن ابن ماجة، تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن منظور، جمال الدین (1414ق)، لسان العرب، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
اردبیلی، احمد بن محمد (بی تا)، زبدة البیان، تهران: مکتبه الجعفریه لاحیاء الاثار الجعفریه.
اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح الاذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ازهری، محمد بن احمد (بی تا)، تهذیب اللغه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
اسماعیل بن کثیر (1415ق)، فضائل القرآن، بیروت: دار ابن کثیر.
ابن عدی، عبدالله (1405ق)، الکامل فی ضعغاء الرجال، به کوشش زکار، بیروت: دار الفکر.
تهرانی، محمد هادی (1418ق)، رساله فی الغناء، قم: نشر مرصاد.
جاحظ، عمرو بن بحر (1914ق)، التاج فی اخلاق الملوک، تحقیق: احمد زکی پاشا، قاهره: المطبعة االمیریه.
جزیری، غروی، مازح (1419ق)، الفقه على المذاهب الاربعة، بیروت: دار الثقلین.
جمعی از نویسندگان مرکز فرهنگ و معارف قرآن (1389ش)، دائرةالمعارف قرآن کریم، قم: بوستان کتاب.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت: دار العلم للملایین.
الجیلانى، عبدالعزیز (1425ق)، الاحکام الفقهیة الخاصة بالقرآن، عربستان: دار ابن الجوزى.
حاکم نیشابوری، محمد (بی تا)، مستدرک علی الصحیحین فی الحدیث، حلب: مکتبه المطبوعات الاسلامیه.
حرّ عاملی، محمد بن الحسن (1414ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
حلی، ابن ادریس(1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الاحکام فی معرةه الحلال و الحرام، قم: انتشارات اسلامی.
حلی، محمد بن حسن (مشهور به فخر المحققین)(1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
دارابى، محمد بن محمد (1418ق)، مقامات السالکین، قم: نشر مرصاد.
دارمی، عبدالله (1978ق)، السنن، به کوشش فواز احمد زمرلی و خالد سبع، بیروت: دارالفکر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
زمخشری، محمود (1417ق)، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت: دار الفکر.
السایس، محمدعلی (1418ق)، تفسیر آیات الاحکام، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت: دارالکتب العلمیة.
السخاوی، علی بن محمد (1413ق)، جمال القراء و کمال الاقراء، به کوشش الزبیدی، بیروت: دارالبلاغه.
سعید، لبیب (1970ق)، التغنی بالقرآن، قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
سنقری، حسین بن علی (1418ق)، رساله فی الغناء، قم: نشر مرصاد.
سیوطی، جلال الدین (1401ق)، جامع الصغیر، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
سیوطی، جلال الدین (1404ق)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
شریف رضی (بی تا)، المجازات النبویة، به کوشش طه محمد، قم: مکتبه بصیرتی.
شعیری، محمد بن محمد (بی تا)، جامع الاخبار، نجف: مطبعه حیدریه.
شوقی ضیف (1976م.)، الشعر و الغناء فی المدینه و مکه لعصر بنی امیه، قاهره: دار المعارف.
شوکانی، محمد بن علی بن محمد (1973م.)، نیل الأوطار، بیروت: دار الجیل.
شهید اول، شمس الدین بن محمد (1417ق)، الدروس الشرعیّة، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتابفروشی داوری.
طباطبایى، سید على بن محمد بن ابى معاذ (بی تا)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: انتشارات اسلامى.
طبرسی، فضل بن حسن (1372ش.)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم (1413ق)، دلائل الامامة، قم: نشر بعثت.
طریحی، فخر الدین (1416ق)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
طوسی، محمد بن حسن (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق)، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
طوسی، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، سید جواد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
عاملی، سید جواد (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم: انتشارات اسلامی.
عاملى، حرّ، محمد بن حسن (1412ق)، ‌وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة‌، قم: آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
عسقلانی، احمد ابن حجر (1348ق)، فتح الباری، قاهره: احمد.
العظیم آبادی (1415ق)، عون المعبود بیروت: دارالکتب العلمیة.
علم الهدی، علی بن حسین (1998م)، امالی المرتضی، قاهره: دار الفکر العربی.
علی سیدمرتضی (بی تا)، الامالی، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دار احیاءالکتب العربیه.
فراء، یحیی بن زیاد (1980م)، معانی القرآن، قاهره: نشر الهیئت المصریه العامه للکتاب.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب (بی تا)، قاموس المحیط، بیروت: دار الکتب العلمیه.
فیض کاشانی، محمد محسن (1376ق)، المحجة البیضاء، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
فیض کاشانی، محمد محسن (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امیر المؤمنین علی(ع).
فیض کاشانی، محمد محسن (1415ق)، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات صدر.
فیومی، احمد بن محمد مقری (بی تا)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات دار الرضی.
قرطبی، محمد بن احمد (1364ش)، الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
قزوینى، سید حسین بن محمد ابراهیم حسینى (1418ق)، رسالة فی حل حدیث ورد فی الصوت الحسن، مصحح: سید جواد شبیرى- محسن صادقى، قم: نشر مرصاد.
القزوینی، محمد بن یزید (بی‌تا)، سنن ابن ماجة، تحقیق وترقیم وتعلیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
قمی، علی بن ابراهیم (1363ش)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
کاشانی، محمد رسول (1418ق)، رساله فی تحریم الغناء، قم: نشر مرصاد.
کرکی، محقق ثانی (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.
کرمانشاهى، آقا محمد على بن وحید بهبهانى (1421ق)، مقامع الفضل، قم: مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانى.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، کافی، به کوشش غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مازندرانی، محمد صالح (1382ق)، شرح الکافی، محقق، شعرانی ابوالحسن، تهران: مکتبه الاسلامیه.
متقی، هندی (1409ق)، کنز العمال، بیروت: موسسه الرساله.
مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مجلسی، محمد تقی (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم: موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.
مختاری، رضا؛ صادقی، محسن (1419ق)، غناء، موسیقی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
معرفت، محمد هادی (1411ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: نشر اسلامی.
منسوب به علی بن موسی الرضا(ع) (1406ق)، صحیفة الرضا، مصحح، محمد مهدى نجف‌، مشهد: کنگره جهانى امام رضا علیه السلام‌.
خمینی، سید روح الله (1363ش)، تحریر الوسیله، قم: نشر اسلامی.
خمینی، سید روح الله (1410ق)، المکاسب المحرمه، قم: اسماعیلیان.
نجفی (بی تا)، جواهر الکلام، به کوشش قوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقی، احمد (1415ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعة، قم: موسسه آل البیت(ع).
نراقی، مولی محمد مهدی (1425ق)، انیس التجار، قم: بوستان کتاب.
نووی، محی الدین (بی تا)، المجموع، بیروت: دار الفکر.
نیشابوری، حاکم (بی تا)، المستدرک، تحقیق: مرعشلی، یوسف عبدالرحمن، بی‌جا: بی‌نا.