مطالعات قرآن و حدیث

مبانی تعامل مردم و حکومت از منظر تفسیر المیزان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

2 استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

تحول علوم انسانی از طریق جنبش نرم­افزاری و نظریه­پردازی، ضرورتی است که در سال­های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. لازمه این تحول، رجوع به منابع اصیل و ارزشمند قرآن و حدیث می‌باشد چرا که بر اساس کلام معصوم و آیات متعددی از قرآن کریم، اصول و مبانی کلیه علوم از قرآن کریم قابل برداشت است. استفاده روش­مند و اصولی از قرآن کریم برای نظریه‌پردازی در علوم انسانی نیز مسئله مهم دیگری است که باید به آن توجه ویژه­ای شود تا پژوهشگر در ورطه هولناک تفسیر به رأی و التقاط غوطه‌ور نشده و نظریه­ای به‌واقع برآمده از قرآن تدوین کند. هدف این مقاله کشف مبانی اسلامی تعامل مردم و حکومت است که با رویکرد کیفی و بر اساس روش دلالت‌پژوهشی در تفسیر شریف المیزان و تدبر مسئله‌محور در آیات قرآن کریم، از دل 272 آیه و 73 مضمون برآمده از آنها، مبانی ده­گانه تعامل مردم و حکومت مفهوم‌پردازی شد. این مفاهیم عبارتند از: توحید محوری در تعاملات، ربوبیت در امتداد حاکمیت مطلق خدا و اطاعت از فرامین خدا و ولی خدا، معادمحوری در تعاملات، باور به حضور در محضر الهی، باور به تقدم جامعه بر فرد، تلازم حق و تکلیف، حق­گرایی به جای کثرت­گرایی، حاکمیت عقل بر احساسات، آزادی در محدوده اصول، برادری و اصلاح.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
اصلانی، فیروز؛ فتاحی زفرقندی، علی، (1393)، «مشارکتعمومیدرادارهیحکومتاسلامی؛ حقیاتکلیف؟»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، سال سوم، شماره 8، صص87-65.
پورعزت، علی اصغر، (1393)، مدیریت ما: مدیریت اسلامی در پرتو نهج­البلاغه امام علی علیه ­السلام، تهران: انتشارات بنیاد نهج­البلاغه.
پورعزت، علی­اصغر، (1390)، مبانی مدیریت دولتی، تهران: نشر سمت.
حقدل، محمدعلی، (1396)، «تحلیل مشارکت اجتماعی از دیدگاه قرآن»، فصلنامه مطالعات فرهنگ و هنر، دوره دوم، شماره سوم، صص31-22.
دانایی‌فرد، حسن، (1395)، نهضت‌های مدیریتی در بخش دولتی، تهران: نشر سمت.
دیاری بیدگلی، محمدتقی؛ خیراندیش، ابوذر، (1397)، «راهبردهای حل بحران­های فرهنگی-اجتماعی جاهلیت از منظر قرآن و حدیث»، دوفصلنامه علمی مطالعات قرآن و حدیث، سال اول، پیاپی23، صص110-79.
شفریتز، جی­ام؛ کریستوفر، پی بریک، (1390)، سیاست­گذاری عمومی در ایالت متحده آمریکا، ترجمه حمیدرضا ملک­محمدی، تهران: انتشارت دانشگاه امام صادق(ع).
طباطبایی، سید محمدحسین، (1374)، المیزانفی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عترت­دوست، محمد، (1397)، «تحلیل محتوای کیفی شبکه معنایی قدرت؛ تلاشی برای فهم الگوی قدرت نرم در قرآن کریم»، دو فصلنامه علمی مطالعات قرآن و حدیث، سال اول، پیاپی23، صص110-79.
لطیفی، میثم، (1390)، «روش‌شناسیراهبردهایتدبردرقرآنکریم: استقراییازپژوهش‌هایمیان‌رشته‌ایمدیریتاسلامیدردههاخیر»، مجله اندیشه مدیریت راهبری، سال پنجم، شماره دوم، صص 33-1.
محمدخانی، هادی؛ واعظی، رضا؛ دلشاد تهرانی، مصطفی، (1395)، «الگویمشارکتشهروندیدرمدیریتدولتی مبتنیبرتعالیمنهجالبلاغه»، فصلنامه مدیریت سازمانهای دولتی، سال دوم، شماره 7، صص24-1.
ملکی، یدالله، (1396)، «جایگاهمشارکتسیاسیاجتماعیمردم،ازمنظردینی، باتکیهبرآیاتقرآنونهجالبلاغه»، فصلنامه علمی پژوهشهای اعتقادی و کلامی، سال هفتم، شماره 26، صص118-97.
Dehart, R. & Denhart, J, (2000), “The new public service: serving rather than steering”, Public administration review, Vol. 60, pp. 25-33.
Denhardt, J. V. and R. B. Denhardt, (2011),” The New Public Service: Serving, Not Steering, 3rd Edition”, Armonk, NY: M. E. Sharpe.
Denhart, Janet & Robert Denhart, (2015), “the new public service revisited”, Public administration review, pp. 303-345.
King, Cheryl Simrell & Kathryn M. Feltey & Bridget O’Neill Susel, (1998), “The Question of Participation: Toward Authentic Public Participation in Public Administration”, Public Administration Review, Vol. 58, No. 4, pp. 22-45.
Osborne, Stephen, (2006), “the new public governance”, Public management review, Vol 8, pp. 12-36.
Wiesel, Fredrika, & Sven, Modell, (2014),” From New Public Management to New Public Governance? Hybridization and Implications for Public Sector Consumerism”, Financial Accountability & Management, Vol 30, pp. 32-54.
مطالعات قرآن و حدیث
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25
مهر 1398
صفحه 243-269