مطالعات قرآن و حدیث

جریان نوگرای فهم قرآن کریم در تونس؛ مطالعه موردی: نقد و بررسی روش تفسیری محمد طالبی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

3 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

4 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

جریان های فهم قرآن کریم در تونس معاصرحاصل تلاقی دو جریان اصلاح گرایی و مدرنیته گراییِ شکل گرفته در زیستْ محیطی صوفیانه است و به دو شاخه ی کلی سنت گرایان و نوگرایان تقسیم می شود. دکتر محمد طالْبی (2017-1921) متفکر مسلمان قرآنی تونسی پس از تربیت در محیطی صوفیانه و گذراندن تحصیلات عالیه در محافل دانشگاهی فرانسه توانست با تکیه بر تخصص تاریخی و استفاده از روش های جدید تحلیل تاریخی، انسان شناختی و معناشناختی جایگاهی مهم در تأسیس جریان نوگرای فهم قرآن در تونس معاصر دارد؛ مُدرنیته گرایی، متن محوری، تأویل پذیری و تقدس زدایی از فهم سلفی مهمترین مبانی و عقلی-فلسفی، اومانیستی و استشراقی برجسته ترین گرایش های او در نظریه پردازی فهم قرآن است. تفسیر آیات قرآنی مرتبط با موضوعاتی مانند آزادی دینی، أمت اسلامی، نظام سیاسی، گفتگوی ادیان و زدن زنان در آثار متعدد عربی و فرانسوی طالبی فراوان است. روش طالبی در باره ی فهم قرآن با استقبال نوگرایان بویژه دانشگاهیان روبرو شد اما سنت گرایان روش پژوهشی او را بیگانه از علم الشریعة الإسلامیه دانستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
ابن عاشور، محمد طاهر (1971)، تفسیر التحریر و التنویر، تونس: الدار التونسیة للنشر.
امینی، مریم؛ حمیدیان، حمید؛ زارع زردینی، احمد؛ علوی، فخرالسادات (1399)، «تحلیل عوامل شکوفایی تفسیر وجودی در دوره‌ی معاصر»، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال سیزدهم، شماره 2، صص 81-106.
حاجی اسماعیلی، محمدرضا (1388)، «نوگرایی در دانش تفسیر و بررسی دلائل آن»، دوفصلنامه ی مطالعات قرآن و حدیث، سال دوم، شماره 2، صص 119-140.
رضی خان، جعفر (1387)، «رویکردهای نوین تفسیری در شبه قاره هند؛ نقد و بررسی تفسیر «ترجمان القرآن»، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال دوم، شماره 1، صص 183-200.
طالبی، محمد (2006)، عیال الله أفکار جدیدة فی علاقة المسلم بنفسه و الآخرین کیف یجدد العقل الإسلامی وعیه بنفسه و بمحیطه العالمی، تونس: سراسر للنشر.
طالبی، محمد (1996)، أمة الوسط الإسلام و تحدیات المعاصرة، تونس: سیراس للنشر.
طالبی، محمد (2007)، لیطمئن قلبی الجزء الأول: قضیة الإیمان، تونس: سراس للنشر.
عبدالسلام، احمد (1994)، المدرسة الصادقیة و الصادقیون، تونس، بیت الحکمة.
عصمتی بایگی، سید حسن (1395)، جامعه و فرهنگ تونس، تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی.
عصمتی بایگی، سیدحسن و دیگران (1391)، تصوف در شمال آفریقا، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
ناصری طاهری، عبدالله (1375)، مقدمه ای بر تاریخ سیاسی اجتماعی شمال آفریقا از آغاز اسلام تا ظهور عثمانیها، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
ولد اباه، عبدالله السید (1396)، دانشنامه متفکران معاصر عرب، قم: دانشگاه مفید.
Talbi, Mohamed (2009), L'islam n'est pas voile, il est culte. Rénovation de la pensée musulmane, Tunis: Carthage.
Talbi, Mohamed (2014) Ma RELIGION c'est la LIBERTE, L'ISLALLM ET LES DEFIS DE LA CONTENPORANEITE, Traduit de l'arabe par Dr.Mohamed Salah Barboushe, Tunis: Edition Nirvana.
Talbi, Mohamed (2006) PLAIDOYER POUR UN ISLAM MODERNE, Tunis: Cérérs Edition.
Talbi, Mohamed (2011) Afin que mon cœur se rassure : La question de la foi, Tunis: Nirvana.
Taji-Farouki, Suha, (2004) Modern Muslim Intelectuals and the Qur'an, Oxford University Presse.
مطالعات قرآن و حدیث
دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28
فروردین 1400
صفحه 77-101