مطالعات قرآن و حدیث

تحلیل عنصر پیرنگ در داستانک‌های تک‌آیه‌ای قرآن کریم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث ، دانشگاه علامه طباطبایی ، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

پیرنگ یکی از مهمترین عناصر داستان و به منزله اسکلت داستان است. بررسی این عنصر جهت تبیین لایه­های کلی داستان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است،  در پژوهش حاضر این عنصر و عناصر وابسته به آن در داستانک­های تک­آیه ­ای قرآن مورد بررسی قرار گرفته است و الگوی پیرنگ داستانک­ها ارائه گردیده است. و با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا نشان داده­است که داستانک­­های تک­آیه­ای به اقتضای مضمون آن پیچیده نیست و نظم طبیعی حوادث در قریب به اتفاق داستانک­ها رعایت شده و رخداد­ها همواره در روایت هم­بسته و زنجیره­وار اتفاق افتاده است به گونه­ای که الگوی پیرنگ هر داستانک، بیانگر پیرنگی منطقی و منسجم است؛ در هر داستانک یک موقعیت دشوار مطرح می­شود و در پی آن عناصر پیرنگ را در جایگاه خود و با هماهنگی و انسجام خاصی به کار بسته است؛ هرچند به علت فوق العاده موجز بودن این نوع از داستان­ها برخی عناصر پیرنگ در تمام داستانک­ها حضور نداشته و یا با برخی دیگر از عناصر ادغام گردیده­اند ولی عناصر اصلی در تمامی داستانک­ها به طور ثابت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
احمدی، بابک، (1385ش)، ساختار و تاویل متن، تهران: نشر مرکز.
اخوت، احمد، (1371ش)، دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا.
ارسطو، (1386ش)، بوطیقا، ترجمه هلن اولیایی­نیا، اصفهان: نشر فردا.
ایبرمز، میرهوارد؛ گالت هرفم، جفری، (1387ش)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمه سعید سبزیان، تهران: رهنما.
بستانی، محمود، (1409ق)، الاسلام و الفن الطبعه الاولی، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
جواهر، محمد، (1372ش)، نگاهی به داستان معاصر عرب، تهران: بی نا.
داد، سیما، (1378ش)، فرهنگ اصطلاحات ادبی فارسی و اروپایی، تهران: انتشارات مروارید.
دهخدا، علی­اکبر، (1343ش)، لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رضایی، عربعلی، (1382ش)، واژگان توصیفی ادبیات، تهران: فرهنگ معاصر.
زرین­کوب، عبدالحسین، (1382ش)، ارسطو و فن شعر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
زودرنج، صدیقه، (1380ش)، بررسی و تحلیل نقش و جایگاه نجیب الکیلانی در داستان نویسی اسلامی معاصر، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
سلیمانی، محسن، (1365ش)، تاملی دیگر در باب داستان، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
سلیمانی، محسن، (1374ش)، فن داستان­نویسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فورستر، ادوارد مورگان، (1369ش)، جنبه­های رمان، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نگاه.
مستور، مصطفی، (1379ش)، مبانی داستان کوتاه، تهران: نشر مرکز.
مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد، (1381ش)، واژگان ادبیات و گفتمان ادبی، تهران: آگه.
میرصادقی، جمال، (1376ش)، عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن.
میرصادقی، جمال، (1386ش)، ادبیات داستانی قصه، رمانس، داستان کوتاه، رمان، تهران: سخن.
میرصادقی، میمنت، (1377ش)، واژه­نامه هنر داستان­نویسی، چاپ اول، تهران: کتاب مهناز.
نجم، محمد یوسف، (1974م)، فن القصه، بیروت: الطبعه السادسه.
ولک، رنه، (1375ش)، تاریخ نقد جدید، ترجمه سعید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
یونسی، ابراهیم، (1369ش)، هنر داستان­نویسی، تهران: نگاه.‏
مطالعات قرآن و حدیث
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 32
فروردین 1402
صفحه 115-137