واکاوی نقش دینی و تاریخی دارالتقریب در اتحاد مذاهب اسلامی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی ، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.30497/qhs.2023.244461.3766

چکیده

تقریب مذاهب اسلامی اندیشه‌ای است که در پی نزدیک ‌کردن پیروان مذاهب اسلامی به همدیگر است. در طول تاریخ اسلام تلاشهای بسیاری با هدف ایجاد فضای گفتگو و مناظره علمی جهت کاهش تنش بین ادیان و مذاهب و رفع شبهات صورت گرفته است، ولیکن به دلیل تعصب، جهالت و توطئه دشمنان اسلام، جریان تقریب مذاهب همواره با کارشکنی­هایی روبرو شده و در مواردی از مسیر خود منحرف گشته است. با توجه به اهمیت دارالتقریب در ایجاد وفاق مسلمانان عصر حاضر، در این پژوهش کوشش شده با روش مروری ـ توصیفی، سیر تحولات فکری و ساختاری ایجاد دارالتقریب در مجامع اسلامی را گزارش نموده و برخی از مهمترین اقدامات صورت گرفته در این زمینه بیان شود. چگونگی تأسیس دارالتقریب در دانشگاه الازهر مصر، معرفی افراد شاخص در زمینه تقریب مذاهب اسلامی، زمینه های برگزاری مجمع جهانی تقریب و برپایی کنفرانس وحدت اسلامی، معرفی آثار نگاشته شده در این زمینه و صدور فتواهای حرمت اهانت به مقدسات دیگر مذاهب از جمله مباحث این پژوهش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
نهج البلاغه.
بی آزار شیرازی، عبدالکریم (1357ش)، همبستگی مذاهب اسلامی: مقالات دارالتقریب، قاهره، تهران: امیر کبیر.
تسخیری، محمدعلی (1384ش)، «وحدت اسلامی و تقریب مذاهب»، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 37 ، صص 13ـ20.
ثواقب، جهانبخش (1384ش)، «غدیر خم و سقیفة بنی ساعده»، تاریخ در آیینه پژوهش، شماره 5، صص23 ـ 12.
جعفریان، رسول (1391ش)، حیات فکری ـ سیاسی امامان شیعه، تهران: انتشارات علم.
جودکی، حجت اله؛ تبرائیان، صفاءالدین (1376ش)، «جماعت تقریب و دکتر مصدق: گزارشی از یک گفتگوی منتشر نشده»، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، شماره 4، صص357-359.
حسن زاده، سمیرا (1400ش)، «نقش مراکز آموزشی جهان اسلام در تقریب مذاهب اسلامی»، مجموعه مقالات اولین همایش استانی دانشگاه فرهنگیان، صص1ـ13.
دارابی، بهنام (1390ش)، «تقریب مذاهب اسلامی به مثابه جنبشی اصلاحی»، مجلة مطالعات تقریب مذاهب اسلامی، شماره 25، صص 5-9.
درایسدل، آلاسدیر؛ هنری، جرالد (1369ش)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی امور خارجه.
ذاکری، علی اکبر (1395ش)، ضرورت تعامل علمای جهان اسلام و اجتناب از لعن و تکفیر، تهران: بوستان کتاب.
رهدار، احمد (1400ش)، «آسیب شناسی گفتمان تقریب مذاهب»، فصلنامه علوم سیاسی، شمارة 94، صص7-30.
زمانی، محمد حسن (1394ش)، مبانی علمی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی، تهران: برگ فردوس.
سند بحرانی، محمد؛ عبادی، علی حمود عناد (1397ش)، نگاهی دیگر به وحدت و تقریب: بررسی فقهی کلامی، ترجمة علی زاهدپور، تهران: بوستان کتاب.  
طباطبایی، سید محمد؛ سیفی، یوسف (1391ش)، «استراتژی کلان آمریکا در خاورمیانه: میدانی برای تعامل قدرت سخت و قدرت نرم»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، شماره 9، صص186-153.
طبری، محمد بن جریر (1394ش)، تاریخ طبری، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: نشر اساطیر.
علیجانی، حمیدرضا (1391ش)، «طراحی مرکز تقریب مذاهب اسلامی شهر قم»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تبریز: دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
فخر رازی، محمد بن عمر (بی تا)، تفسیر کبیر، قاهره: دارالعلم.
فخلعی، محمدتقی (1387ش)، آشنایی با تقریب مذاهب اسلامی، تهران: نشر مشعر.
قرائتی، محسن (1383ش). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن.
محمدی مزرعه شاهی، مجتبی؛ سالاری، مجتبی؛ انصاری مقدم، مجتبی (1398ش)، «موانع تقریب بین مذاهب اسلامی از منظر امام خامنه ای (مد ظله العالی)»، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت، صص1-23.
محمودی، مریم السادات؛ مجتبایی، فتح اله؛ حاج ابراهیمی، طاهره (1397ش)، «ابن میمون و روش مواجهه با آیات تشبیهی در عهد عتیق»، جستارهایی در فلسفه و کلام، شماره 100، صص108-91.
محیط طباطبایی، سید محمد (1370ش)، مقالات دربارة سید جمال الدین اسدآبادی، بی جا: بی نا.
مصادر فقهی ائمه اربعه اهل سنت، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی، www.makarem.ir
معین الدینی، جواد (1386ش)، «طرح خاورمیانه بزرگ؛ الگوهای نوسازی بومی و گسترش همگرایی منطقه ای»، دانشنامة حقوق و سیاست، شماره 7، صص61ـ77.
مغنیه، محمد جواد (1399ق)، فی ظلال نهج البلاغه محاوله لفهم جدید، بیروت: دار العلم للملایین.
مهریزی، مهدی (1389ش). «جریان شناسی تقریب مذاهب اسلامی»، مجله هفت آسمان، شمارة 47، صص5-26.
واعظ زاده خراسانی، محمد (1382ش)، «راه های تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان»، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره 60، صص19-50.