بازخوانی ترجمه ماده «قنط»، براساس تبیین تمایز آن با ماده «یأس» با تمرکز بر داده های نوین معناشناختی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران ایران.

2 دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.30497/qhs.2024.245414.3871

چکیده

قرآن کریم منبع اصلی دین اسلام است و به‌همین سبب عموم مسلمانان از دیرباز در تکاپوی فهم آن بوده‌اند. نکته مهم اینجاست که مسلمانان غیر عرب زبان، به جهت مانع زبانی که داشتند مجبور به استفاده از ترجمه‌های قرآن کریم بودند. مسئله اینجاست که امر ترجمه در برخی موارد امکان انتقال تمامی مفهوم به زبان مقصد را ندارد، از این رو عموم ترجمه‌های قرآن کریم با برخی نارسایی‌ها مواجه هستند. یکی از موضوعاتی که در قرآن کریم بدان اشاره شده، ناامیدی است. در قرآن کریم دو ماده «قنط» و «یأس» برای اشاره به این موضوع استفاده شده‌اند، که طبعاً براساس اصل حکمت الهی و اصل زبانشناختی اقتصاد زبانی، تمایزاتی باهم دارند حال آنکه در ترجمه‌های فارسی ذیل این دو واژه از معادل «ناامید شدن» استفاده شده است. در این پژوهش برآنیم تا از طریق مطالعات کتابخانه و استفاده از روش‌های معناشناختی به این پرسش پاسخ دهیم که تمایز معنایی میان دو واژه «قنط» و «یأس» چیست و چه معادل جدیدی می‌توان برای آنها پیشنهاد نمود؟ لازم به ذکر است که علی‌رغم اهمیت والا این پرسش تاکنون چنین پژوهشی انجام نشده است.از نتایج پژوهش حاضر نیز می-توان به پیشنهاد ترجمه «سرخوردگی-پشت کردن» برای ماده قنط و اختصاص معادل «ناامید شدن» به ماده یأس اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
ابن درید، محمد بن حسن (1988م)، جمهرة اللغة، بیروت: دار العلم للملایین.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421ق)، المحکم و المحیط الأعظم، بیروتک دار الکتب العلمیة.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابو عبید، قاسم بن سلام (1990م)، الغریب المصنف، تونس: بیت الحکمه.
ابوالفتوح رازى، حسین بن على (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوى.
ابوهلال عسکرى، حسن بن عبدالله (1400ق)، الفروق فى اللغة، بیروت: دار الافاق الجدیدة.
ازهرى، محمد بن احمد (1421ق)، تهذیب اللغة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بلاوی، رسول؛ ماهوزی، زهرا (1398ش)، «تحلیل اقتصاد زبانی در نامه های نهج البلاغه براساس نظریه نقش گرایی هلیدی»، پژوهشنامه علوی، سال 10، شماره 2، 1-22.
پاکتچی، احمد (1392ش)، ترجمه ­شناسی قرآن کریم، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
پاکتچی، احمد؛ افراشی، آزیتا (1398ش)، رویکردهای معناشناختی در مطالعات قرآنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376ق)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.
صاحب بن عباد، اسماعیل (1414ق)، المحیط فى اللغة، بیروت: عالم الکتب.
صافى، محمود (1418ق)، الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة، دمشق: دار الرشید.
صفوى، محمدرضا (1388ش)، ترجمه قرآن بر اساس المیزان، قم: دفتر نشر معارف.
طبرى، محمد بن جریر (1356ش)، ترجمه تفسیر طبرى، تهران: نشر توس.
عبدالباقی، محمد فؤاد(1363ق)، المجعم المفهرس فی لألفاظ القرآن الکریم، قاهرة: دارالکتب المصریة.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق)، العین، قم: نشر هجرت.
فولادوند، محمدمهدى (1418ق)، ترجمه قرآن، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
قاسم پور، محسن؛ سلمان نژاد، مرتضی (1391ش)، «معناشناسی تدبر در قرآن کریم با تکیه بر روابط همنشینی و جانشینی»، صحیفه مبین، سال 18، شماره 52.
مشکینى اردبیلى، على (1381ش)، ترجمه قرآن، قم: نشر الهادى.
میبدى، احمد بن محمد (1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: امیر کبیر.
نسفى، عمر بن محمد (1376ش)، تفسیر نسفى، تهران: انتشارات سروش.
الهى قمشه‏اى، مهدى (1380ش)، ترجمه قرآن، قم: انتشارات فاطمه الزهراء.
Dolgopolsky, Aharon, (2008), Nostratic Dictionary, McDonald Institute for Archaeological Research.
Ehret, Christopher, (1995), Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): Vowels, Tone, Consonants and Vocabulary, University of California.
Gesenius, William (1939), A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, ed. F.A. Brown, London: Oxford.
Jastrow, Marcus (1903), A Dictionary of the Targumim, London: New York.
Klein, Ernest, (1995), A Comprehensive Etymological Dictionary of The Hebrew Language For Readers of English, Israel : University of Heifa.
Orel, Vladimir & Stolbova, Olga, (1987), Hamito-Semitic Etymological Dictionary, Leiden: Brill.
Payne Smith, R. (1957), A Compendious Syriac Dictionary. Oxford: Clarendon Press.