بررسی اثر معیارهای گزینش مدیران از دیدگاه امام علی(ع) بر ثبات نظام‌های سیاسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه ولی عصر(عج) رفسنجان، کرمان، ایران.

10.30497/qhs.2024.245764.3904

چکیده

یکی از عوامل مهم و اساسی در ثبات و کارایی نظام های سیاسی که از دیرباز تاکنون در فلسفه سیاسی و تاریخ تطور فکر سیاسی در میان متفکران این حوزه مدنظر بوده است، مساله کارآمدی و صلاحیت مدیران و کارگزاران جامعه اسلامی است. در حکومت امیرمؤمنان علی(ع) به شاخصه های گزینش و نصب مدیران صالح و توانمند توجه خاصی مبذول شده است. از نگاه جامعه شناسی سیاسی در حکومت امام علی(ع) برای گزینش مدیران به پایگاه اجتماعی، اقتصادی و دینی افراد و همچنین به معیارهای اخلاقی، اعتقادی، تخصصی و علمی عنایت ویژه ای شده است. عنصر گزینش دقیق و ضابطه مند مدیران حکومتی نقش انکارناپذیری در ثبات و دوام نظام های سیاسی و نهایتاً مشروعیّت مردمی حکومت‌ها خواهد داشت. بنابراین لازم است در مدیریت اسلامی بر انتخاب و گزینش مدیران کارآمد و صالح، همانگونه که در سیره حکومتی امام علی(ع) بدان تصریح شده، دقت لازم را نمود. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و توصیفی متون حدیثی و تاریخی تلاش کرده ضمن تبیین شاخصه‌ها و معیارهای گزینش مدیران و کارگزاران حکومتی در اندیشه سیاسی امام علی(ع)، در گام دوم به نقش و تأثیر این معیارها بر ثبات و دوام نظام‌های سیاسی بپردازد. نتیجه نهایی تحقیق نشان می‌دهند که هیچ نظام سیاسی بدون وجود مدیران صالح و مدبّر نخواهد توانست در نیل به اهداف از خود کارآمدی نشان دهد و در این راستا هیچ تفاوتی میان حکومت‌های دینی و غیردینی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
نهج البلاغه.
آقاجانی، آرش. (۱۳۸۵). «تبیین ویژگی های مدیران از دیدگاه حضرت علی (ع) در نهج البلاغه»، اندیشه صادق، شماره ۲۴، صص21-42.
ابن سعد بغدادی. (1410ق). الطبقات الکبری، تحقیق: عطا محمدعبدالقادر، بیروت: دارالکتب العلمیه.
امیری، علی نقی. (۱۳۹۶). ویژگی‌ها و وظایف مدیران در نهج البلاغه، تهران: انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
بیرونی، ابوریحان محمدبن احمد. (1380). الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، تحقیق: پرویز اذکانی، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
پورطهماسبی، سیاوش؛ تاجور، آذر. (1389). «ویژگی‌ها و وظایف کارگزاران در نهج البلاغه»، پژوهشنامة علوی، سال 1، شمارة 2، صص21ـ42.
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد. (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم،‌ مصحح: سید مهدى رجائى،  قم‌: دار الکتاب الإسلامی‌.
ثواقب، جهانبخش. (1380). «امام علی (ع) کارگزاران حکومت و راهکارهای اصلاحات»، حکومت اسلامی، شماره 22، صص 61-70.
حسینی، سیدمحمدامین؛ رشیدی، محبوبه. (1399). دین و مدیریت ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: نسیم کوثر.
حکمتی پور، فرشاد؛ صفاریان گیلان، لیلی؛ نجفی، مهدیه. (۱۳۹۷). تبیین ویژگی‌های مدیریت مدیران از نظر حضرت علی (ع)، تهران: فرزانگان دانشگاه.
خوانساری، جمال الدین محمد.(1360)، شرح غرر الحکم و درر الکلم، تصحیح: میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
دشتی، محمد. (1379). ترجمه نهج البلاغه حضرت امیرالمومنین(ع)، قم: انتشارات طلیعه نور.
رابرتسون، رونالد. (1399). تئوری های اجتماعی و فرهنگ جهانی، ترجمه: کمال پولادی، تهران: نشر ثالث.
رهبری، عباس. (۱۳۹۵). «اصول مدیریت و ویژگی یک مدیر از دیدگاه امام علی (ع)»، پویش در آموزش علوم انسانی، شماره ۵، صص 21-42.
زیدونی، مسعود. (۱۳۹٠). پایان نامه کارشناسی ارشد: مدیریت بر مبنای توانمندسازی منابع انسانی از منظر نهج البلاغه، تهران: دانشکده علوم حدیث.
طباطبایی، سیدجواد. (1367). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه­ی سیاسی در ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
غزالی، ابوحامد محمد. (1363). فضائل الانام من رسائل حجة الاسلام، تحقیق: عباس اقبال، تهران: انتشارات سنایی.
فارابی، ابونصر محمد. (1364). احصاء العلوم، ترجمه: حسین خدیو جم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
قادری، حاتم. (1378). اندیشه­های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: انتشارات سمت.
کمالی، علیرضا؛ معارف، مجید. (۱۳۹۵). «بررسی معیارهای گزینش مدیران از دیدگاه امام علی علیه السلام»، پژوهشهای نهج البلاغه، دوره ۱۵، شماره ۵٠، صص ۷۳-۸۹ .
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1390). پیام امام امیرالمومنین علیه ‌السلام؛ شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع).
Aristotle.(1984). Politics, Translated by B. Jowett, Princeton: Princeton University Press.
Crane Brinton. C, (2001), A summary of the book dissects four revolutions. Yale: Yale University Press.
Huntington. S.(1996), The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, New york city: Simon& Schuster.
Plato.(1964). Republic. Translate by R.C. Cross, London: Macmillan‏‏.