نقد و بررسی نظریه فخر رازی درباره کلمه «مولی» در آیه 15 سوره مبارکه حدید

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم قرآنی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد کازرون، دانشگاه آزاد اسلامی، کازرون، ایران .

3 استادیار گروه علوم قرآنی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.

چکیده

قرآن کریم کلام خالق حکیم است که برای هدایت انسانها فرستاده شده و به بشر دستور داده است به مقدار استطاعت آن را بخوانند و در آن تدبر کنند. تدبر در تک تک واژه ها و کلمات و آیات قرآن مجید چیزی است که خداوند متعال از مؤمنان حقیقی خواسته است. یکی از واژه هایی که به صورت ویژه نیاز به تدبر دارد، واژه «مولی» در سوره مبارکه حدید است چرا که در سه معنای مصیر، نصیر و سرپرست آمده است. از جمله مفسرانی که دیدگاهی خاص در رابطه با این واژه مطرح کرده و نظریه عالمان شیعه مبنی بر سرپرست و اولی به تصرف بودن ولی در امور را نقد کرده و به آن اشکال وارد کرده است، فخر رازی است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای و توصیفی و تحلیلی، مناقشات فخر رازی نقد و بررسی شده و در نهایت ثابت شده است که واژه «مولی» به معنای سرپرست و اولی به تصرف در امور است، و با واژه ولی تفاوت معنایی ندارد و در یک جمله می توانند جانشین یکدیگر بشوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
ابن اثیر جزرى، مبارک (1376ش)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: نشر موسسه اسماعیلیان. 
ابن شهر آشوب، محمد بن على (1379ش)، الملل و النحل، قم: نشر علامه. 
ابن طاووس، علی بن موسی (1409ق)، إقبال الأعمال‏، تهران: نشر دارالکتب الإسلامیه‏.
ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، مصحح: هارون، عبد السلام محمد، قم: نشر الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد (1389ق)، لسان العرب، بیروت: نشر دارالصادر.
ازهری، ابومنصور (2001م)، تهذیب اللغه، بیروت‏: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
امینی، عبدالحسین (بی تا)، الغدیر فی الکتاب و السنّته و الأدب، تهران: نشر الغدیر.
ترمذی، محمد بن عیسى (1998م)، سنن الترمذی، بیروت: نشر دارالغرب الإسلامی.
حلی، حسن بن یوسف (1430ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: نشر جامعه مدرسین.
راغب اصفهانى، ابوالقاسم (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: نشر دارالقلم.
طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه.
طبرسى، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طبرسى، فضل بن حسن (ش1377)، تفسیر جوامع الجامع، تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
طبری، محمد بن جریر (1420ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، دمشق: نشر موسسه الرساله.
طوسی، محمد بن حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی. 
فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق)، العین، قم: نشر هجرت.
فیروز آبادى، محمد بن یعقوب (بی تا)‏، القاموس المحیط، بیروت: نشر دارالکتب العلمیة.
قمی، علی بن ابراهیم (1367ش)، تفسیر قمی، قم: نشر دارالکتاب.
کراجکی، محمد بن علی (1410ق)، کنز الفوائد، قم: نشر دارالذخائر.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)‏، الکافی‏، محقق: على اکبر غفارى و محمد آخوندى ، تهران: نشر دارالکتب الإسلامیة.
لطفی، سید مهدی (1391ش)، «حوزه معنایی حروف مقطعه در قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، سال 6، دوره 1، صص113-133.
مبرد، محمد بن یزید (1409ق)، الکامل فی اللغة و الأدب‏، بیروت: نشر دارالکتب العلمیه.
مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: نشر دارالاحیاء التراث العربی.
محققیان گورتانی، زهرا؛ آرام، محمدرضا؛ توحیدی، امیر (1402ش)، «مطالعه تطبیقی میزان اعمال در قیامت با تکیه بر نظرات سید هاشم بحرانی و فخر رازی»، مطالعات قرآن و حدیث، سال 17، دوره 1، صص165-189‏‏.
معرفت، محمد هادی (1418ق)، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد: نشر دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
مقاتل بن سلیمان بلخی (1380ش)، الأشباه و النظایر فی القرآن الکریم، ترجمۀ: محمد روحانی و محمد علوی مقدم، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
مکارم شیرازی، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: نشر دارالکتب العلمیه.