تحلیل و نقد آرای جان برتن درباره تدوین قرآن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدة فقه و فلسفه پردیس قم دانشگاه تهران

چکیده

جان برتن، قرآن‌پژوه انگلیسی معتقد است که:
قرآنی که امروزه در دستان ماست، در عصر پیامبر(ص) و توسط آن حضرت گردآوری شده است. مسئلة نسخ و مصاحف صحابه، علل حذف نقش پیامبر(ص) از عرصة جمع‌آوری قرآن هستند. موضوعات نسخ تلاوت و حکم، نسخ تلاوت و بقای حکم و اختلاف قرائات مصاحف صحابه فاقد واقعیت خارجی بوده و ساختة اذهان فقیهانی است که در مناظرات خود با دیگر فقیهان، سعی کردند با تمسک به آنها آن دسته از احکام فقهی خود را که مستند آنها در نصوص مصحف فعلی وجود نداشت، مستند به قرآن نمایند. اگر پیامبر اسلام(ص) ، آیات قرآنی را در قالب مصحفی گردآوری کرده باشد، دیگر، فقیهان مذکور نمی‌توانستند سخن از اختلاف قرائات مصاحف صحابه و حذف نصوصی از مصحف فعلی در قالب دو شکل نسخ تلاوت به میان آورند. آنان چارة کار را در آن دیدند که با جعل روایاتی، نقش پیامبر(ص) را از عرصة جمع‌آوری قرآن حذف کنند و گردآوری آن را به دوران پس از حیات ایشان منتقل کنند. علی‌رغم نکات مثبتی که در نظریة برتن وجود دارد، نقدهای اساسی نیز بر برخی از ارکان نظریه او وارد است

کلیدواژه‌ها

موضوعات