تأثیر ایمان در تحقق امنیت اجتماعی از منظر قرآن کریم و روایات اهل‌بیت علیهم السلام

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق علیه السلام وپژوهشگر پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، تهران، ایران.

3 استادیار دانشکده فرهنگ و ارتباطات، مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی، قم، ایران.

10.30497/qhs.2025.246813.4009

چکیده

خداوند متعال، قرآن کریم را به عنوان کتابی راهنما نازل نموده که در صورت تأسی افراد به آن، نیازهای ضروری آن‌ها محقق خواهد شد. از مهم‌ترین نیازهای یک جامعه، امنیت‌ اجتماعی است که شایسته است برای تبیین راهکار‌های تحقق آن به قرآن، مراجعه نمود؛ با بررسی آیات قرآن درخواهیم یافت، مفهومی که با امنیت در ارتباط بوده و از لحاظ لغوی ماخوذ از یک ریشه است، ایمان می‌باشد و از آنجا که استعمال الفاظ در قرآن، حکیمانه است، ارتباط دو مفهوم ایمان و امنیت می‌تواند سرنخی از جانب خداوند در خصوص تاثیر ایمان در تحقق امنیت باشد. هدف پژوهش حاضر آنست که با روش توصیفی ‌تحلیلی، از طریق بررسی آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) به عنوان مبین قرآن، ارتباط بین ایمان و امنیت را بررسی و راهکارهای ثقلین را در راستای تامین امنیت ‌اجتماعی، تبیین نماید. یافته‌های پژوهش مبین آنست که ایمان در تحقق امنیت ‌اجتماعی تاثیری بسزایی داشته و در صورتی که موارد رسیدگی به اقشار نیازمند جامعه، صلح محور بودن افراد جامعه، انجام وظیفه نهادهای حکومتی در خصوص تامین امنیت اجتماعی، افزایش ایمان و دینمداری و اخلاق‌مداری که خود دربردارنده‌ی راهبردهای متعددی است، توسط مومنین در جامعه اجرا شود، تاثیر قابل توجهی در تحقق امنیت اجتماعی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن ‌کریم.
ابن ‌أبی‌ الحدید، عبد الحمید ‌بن‌ هبة ‌الله ‏(1404ق)، شرح نهج ‌البلاغة لابن ‌أبی ‌الحدید، تحقیق محمد ابوالفضل ‏ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی ‌النجفی.
ابن‌ بابویه، محمد بن ‌علی (1362ش)، صفات ‌الشیعة، تهران: اعلمی.
ابن ‌بابویه، محمد بن‌ علی (1402ق)، مصادقة ‌الاخوان، تحقیق ‌سید علی ‌الخراسانی ‌الکاظمی، الکاظمیة: مکتبة الامام ‌صاحب ‌الزمان ‌العامة.
ابن‌ حیون، نعمان‌ بن ‌محمد مغربی (1385ق)، دعائم ‌الاسلام، تحقیق ‌آصف ‌فیضی، قم: مؤسسه‌ آل ‌البیت‌.
ابن ‌شعبه ‌حرانى، حسن ‌بن‌ على ‏(1404ق)، تحف ‌العقول‏، تحقیق ‌علی ‌اکبر غفاری، قم: جامعه ‌مدرسین‏.
ابن ‌منظور، محمد بن ‌مکرم (1414ق)، لسان‌ العرب، تصحیح‌ جمال ‌الدین ‌میردامادی، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
ابن‌ همام‌ اسکافى، محمد بن ‌همام ‌بن ‌سهیل ‏(1404ق)، التمحیص،‏ تحقیق مدرسه ‌امام‌ مهدى‏، قم: مدرسة الإمام‌ المهدى.
افتخاری، اصغر (1391ش)، امنیت (مجموعه ‌مفاهیم‌ بنیادین ‌علوم‌ انسانی ‌اسلامی)، تهران: دانشگاه ‌امام‌ صادق(ع).
برقى، احمد بن ‌محمد بن ‌خالد (1371ق)، المحاسن، تحقیق ‌جلال‌ الدین‏ محدث، قم: دار الکتب‌ الإسلامیة.
جوادی، محسن (1395ش)، نظریه ‌ایمان ‌در عرصه ‌کلام‌ و قرآن، قم: دفتر نشر معارف.
جیلانی، رفیع ‌الدین‌ محمد بن ‌محمد مؤمن (1429ق)، الذریعة الی ‌حافظ‌ الشریعة، تحقیق ‌محمد حسین ‌درایتی، قم: دار الحدیث.
خویی، میرزا حبیب ‌الله ‌بن ‌محمد (1400ق)، منهاج ‌البراعة فی ‌شرح ‌نهج‌ البلاغة، تهران: مکتبة ‌الاسلامیة.
دیرباز، عسگر؛ اصلانی، محمد (1395ش)، تحقیق انتقادی «تعریف اخلاق» از دیدگاه فلاسفه‌ی غربی معاصر، پژوهش‌های اخلاقی، سال هفتم، شماره 23، بهار 1395، ص 83-104.
دیلمی، حسن ‌بن ‌محمد (1408ق)، اعلام‌ الدین ‌فی ‌صفات ‌المومنین، تحقیق ‌مؤسسة آل ‌البیت، قم: مؤسسة آل ‌البیت‌.
دیلمی، حسن ‌بن ‌محمد (1412ق)، ارشاد القلوب ‌الی ‌الصواب، قم: الشریف ‌الرضی.
راغب ‌اصفهانی، حسین ‌بن‌ محمد (1412ق)، مفردات ‌الفاظ‌ القرآن، تصحیح‌ صفوان‌ عدنان ‌داودی، بیروت-دمشق، دار القلم-دار الشامیة.
شهید ثانى، زین ‌الدین ‌بن ‌على‏ (1409ق)، منیة ‌المرید، تحقیق ‌رضا مختاری، قم: مکتب ‌الإعلام ‌الإسلامی‏.
حر عاملی، محمد بن ‌حسن (1409ق)، وسائل ‌الشیعة، تحقیق مؤسسة آل ‌البیت‏، قم: مؤسسة آل ‌البیت ‌علیهم ‌السلام‏.
‌حر عاملی، محمد بن ‌حسن (1414ق)، هدایة ‌الامة ‌الی ‌احکام ‌الائمة، تحقیق‌ آستان ‌قدس ‌رضوی ‌بنیاد پژوهش‌های ‌اسلامی ‌گروه حدیث، مشهد: آستانة‌ الرضویة المقدسة مجمع ‌البحوث ‌الاسلامیة.
صالحی ‌امیری، سید رضا (1391ش)، امنیت ‌اجتماعی، تهران: مرکز تحقیقات ‌استراتژیک.
طباطبایی، محمد حسین (1390ق)، المیزان ‌فی ‌تفسیر القرآن‏، بیروت: مؤسسة الأعلمی ‌للمطبوعات.
طریحی، فخر الدین ‌بن ‌محمد (1375ش)، مجمع ‌البحرین‏، تحقیق احمد حسینى ‌اشکورى‏، تهران: مرتضوى.
طوسی، محمد بن ‌الحسن (1407ق)، تهذیب ‌الاحکام، ‌تحقیق‌ حسن ‌الموسوی ‌خرسان، تهران: دارالکتب ‌الاسلامیة.
طوسى، محمد بن ‌الحسن ‏(1414ق)، الامالی، تحقیق‌ مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة.
عباس ‌پور، امین؛ مصلایی ‌پور، عباس (1400ش)، مفهوم «امنیت‌ حرم» در پرتو معنای‌ تاویلی ‌آیات ‌مرتبط، مطالعات ‌تفسیری، سال ‌دوازدهم، شماره 46، تابستان 1400، ص25-42.
حلی، حسن ‌بن ‌یوسف (1413ق)، کشف ‌المراد فی ‌شرح ‌تجرید الاعتقاد، قم: موسسة النشر الاسلامی.
عیاشى، محمد بن ‌مسعود (1380ق)، تفسیر العیّاشی‏، تحقیق ‌سید هاشم‌ رسولى ‌محلاتى‏، تهران: المطبعة‌ العلمیة.
فیض ‌کاشانى، محمد محسن ‌بن ‌شاه‌ مرتضى‏ (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه ‌امام ‌أمیرالمؤمنین ‌على(ع).
قرائتی، محسن (1388ش)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن‏.
قرشی ‌بنابی، علی ‌اکبر (1412ق)، قاموس ‌قرآن‏، تهران: دار‌الکتب ‌الاسلامیة.
کلینی، محمد بن ‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تصحیح ‌علی‌ اکبر غفاری‌ و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب‌ الاسلامیة.
کوفی ‌اهوازی، حسین ‌بن ‌سعید (1402ق)، الزهد، تحقیق ‌غلامرضا عرفانیان‌ یزدى‏، قم: المطبعة ‌العلمیة.
کوفی ‌اهوازی، حسین ‌بن ‌سعید (1404ق)، المؤمن، قم: مؤسسة ‌الامام ‌المهدی.
محمد ‌اف، آاچ‌ و همکاران (1400ش)، تاثیر جهانی‌شدن ‌بر روی‌ مظاهر و جنبه‌های ‌نظری ‌و مفهومی ‌امنیت ‌ملی‌ حکومت‌ها در قرن21، پژوهشنامه‌ تاریخ، سیاست ‌و رسانه ، سال‌ چهارم، شماره 16، زمستان 1400، ص57-80.
مزینانی، احمد؛ خسرو پناه، عبد الحسین (1394ش)، پدیدار شناسی ‌تکفیرگرایی ‌و ارزیابی ‌امنیتی ‌آن، پژوهش‌های ‌حفاظتی‌ و امنیتی، سال‌ چهارم، شماره14، تابستان1394، ص1-28.
مصطفوی، حسن (1368ش)، التحقیق ‌فی‌ کلمات ‌القرآن‌ الکریم‏، تهران: وزارت‌ فرهنگ ‌و ارشاد ‌اسلامی.
مکارم ‌شیرازی، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب ‌الإسلامیة.
نوری، حسین ‌بن ‌محمد تقى ‏(1408ق)، مستدرک ‌الوسائل ‌و مستنبط ‌المسائل‏، تصحیح ‌مؤسسة ‌آل ‌البیت‏، قم: مؤسسة ‌آل‌ البیت ‌علیهم ‌السلام.